Tijdens de raadscommissievergadering op 13 juni werd er gesproken over de plannen van Smit Kwekerijen om een zonnepark, zonthermiepark en een ondergrondse warmteopslag te realiseren. Het bedrijf wil van het gas af. De plannen lopen sinds 2019 en lopen vanaf het begin op tegen weerstand vanuit omwonenden.
Het onderwerp was geagendeerd door de SP die helderheid vroeg vanuit het college over de stand van zaken. De omwonenden, die zich inmiddels hebben verenigd in de Stichting Platform Achterdiep, pleiten al meerdere jaren tegen de komst van het zonnepark en het zonthermiepark. Smit Kwekerijen is in samenwerking met Chint Solar bezig om vergunningen toegekend te krijgen bij de gemeente. Voor de ondergrondse warmteopslag is inmiddels een vergunning toegekend door de Provincie Groningen.
Compromis lijkt ver weg
De belangen van Smit Kwekerijen en die van de stichting lijken onverenigbaar. Jurrien Verkade, een van de vertegenwoordigers van de stichting, geeft aan dat dit zonnepark een van de zoveelste is in een lange reeks van zonneparken en windmolenparken die de landgezichten in Midden-Groningen tegenwoordig kenmerken. ‘Midden-Groningen is vol’.
Voor Smit Kwekerijen daarentegen is er een noodzaak om van het gas af te raken. Volgens Kees Pingen is deze verduurzaming noodzakelijk om de continuïteit van het bedrijf te waarborgen.
‘Noodzaak om van het gas af te raken’
Smit Kwekerijen (recent gefuseerd met Plant World) heeft zes locaties langs de A-7 bij Sappemeer. Het bedrijf consumeert enorme hoeveelheden gas. Toenemende belastingen en CO2-heffingen zullen het gasverbruik in de komende jaren fors duurder maken volgens Kees Pingen, directeur van Smit Kwekerijen. Ook lopen langlopende gascontracten komend jaar af.
Het plan voorziet in een zonnepark van 25 hectare (inclusief groenstroken), een zonthermiepark van 4 tot 7 hectare naast de kassen en een ondergronds warmteopslag op 120 meter diepte. Volgens Pingen kan dit plan tot zo’n 50 % tot 60% aan gasbesparing opleveren. ‘Als wij niet kunnen verduurzamen komt de continuïteit van Smit Kwekerijen onder druk te staan.’
‘Geen draagvlak, geen zonnepark’
De stichting beroept zich op een toezegging vanuit de raad en het college in de zomer van 2020. Toen werd er gezegd ‘geen draagvlak, geen zonnepark’. De heer Verkade geeft aan dat er vier onderzoeken naar draagvlak in omgeving zijn uitgevoerd. In het eerste onderzoek zijn 275 gezinnen gevraagd, bij de vierde ca. 75 gezinnen, geeft de heer Verkade aan. Alle vier de onderzoeken tonen vrijwel unaniem aan dat er geen draagvlak is onder de omwonenden voor het zonnepark. Volgens de stichting is deze zaak daarmee afgerond, aangezien draagvlak onder omwonenden een belangrijke factor is die meeweegt bij het toekennen van omgevingsvergunningen door de gemeente. ‘Het verbaast mij dat ze het blijven proberen’, aldus Verkade.
Pingen stelt dat draagvlak breder moet worden bekeken. Dat er geen draagvlak is onder de omwonenden, betekent niet dat er helemaal geen draagvlak is. Het bedrijf heeft 190 vaste medewerkers in dienst en biedt dus werkgelegenheid. Smit Kwekerijen is zodoende begonnen met een handtekeningenactie onder medewerkers en mogelijk ook inwoners.
Koerswijziging zonneparkenbeleid 2023
Voor de zomer van 2023 was er veel te doen om het zonneparkenbeleid. De maatschappelijke onvrede over de grootschalige zonneparken groeide. Zodoende hebben het college en de raad in juni 2023 een koerswijziging doorgevoerd in het zonneparkenbeleid (lees ook: https://www.middengroningennieuws.nl/nieuwe-koers-zonneparkenbeleid/). Voortaan zouden alleen nog de uitbreiding van bestaande zonneparken en de ontwikkeling van kleinschalige nieuwe zonneparken worden toegestaan. De noodzaak van draagvlak en participatie met de omgeving werd expliciet benadrukt. Andere belangrijke voorwaarden die destijds zijn besproken zijn de begrenzing door aangewezen zoekgebieden, mede-eigenaarschap en landschappelijke inpassing. Voor sommige fracties (CU, GBMG, SP) was het dan ook duidelijk dat het huidige plan geen doorgang kan vinden omdat er geen sprake is van draagvlak in de omgeving.
Omwonenden maken zich klaar voor juridische stappen
Volgens Verkade druisen de plannen in tegen eerdere toezeggingen vanuit de gemeente. Desondanks gaan Smit Kwekerijen en de ontwikkelaars door met de planontwikkeling. Voor de stichting is de communicatie nu dan ook klaar. Zeer recent hebben zij de stichting opgericht om hun standpunt juridisch te kunnen verdedigen. Ook heeft de stichting alle informatie tussen de gemeente, Smit Kwekerijen en ontwikkelaars opgevraagd via Woo-verzoeken. Na lang trekken heeft de stichting recent eindelijk alle stukken ontvangen, geeft de heer Verkade aan. Recent heeft de stichting in een brief laten weten dat het juridische stappen zal ondernemen als de plannen verder worden uitgevoerd.
Oorspronkelijke plan aangepast
Volgens Pingen is het oorspronkelijke plan in het belang van de omwonenden aangepast. Aanvankelijk ging het om een veel groter zonnepark van ca. 30 tot 40 hectare dat ook dichter bij de woningen van het Achterdiep lag. Het zonnepark is inmiddels opgeschoven naar de noordzijde van de Siepweg en beperkt tot 25 hectare (inclusief groenstroken) en een zonnethermiepark van 4 tot 7 hectare. Dit laatste zonnethermiepark zal gebouwd worden op tuinbouw-gebied, waar ook kassen mogen worden geplaatst. Het zonnepark komt op 700 meter afstand van de woningen te liggen. Pingen benadrukt dat hij de overlast voor omwonenden zoveel mogelijk wil beperken en dat hij graag in gesprek blijft. Hij betreurt het dan ook dat het mogelijk uitloopt tot een zitting in de rechtszaal.
Alternatieve oplossingen?
Volgens Verkade is er sprake een tunnelvisie op de huidige locatie en zou het prima mogelijk zijn om het zonnepark te ontwikkelen op een alternatieve locatie. Hierbij wordt voornamelijk gekeken naar uitbreiding van het zonnepark bij Buitenhuizen, Kolham. Hiervoor zou het nodig zijn dat de gemeente het officiële zoekgebied (waarbinnen zonneparken mogen worden ontwikkeld) uitbreidt. Verkade stelt dat voor het huidige plan het zoekgebied ook is aangepast en stelt dat dit ook zou kunnen in de zoektocht naar een alternatieve locatie. Volgens Verkade is er weinig bereidheid geweest vanuit Smit Kwekerijen en de ontwikkelaars om alternatieve oplossingen te onderzoeken.
De heer Pingen geeft juist aan dat de alternatieven wel serieus zijn onderzocht, maar dat is gebleken dat het huidige plan de beste optie is. Qua locatie zijn er inderdaad begrenzingen door de vastgestelde zoekgebieden en wat betreft technieken zijn de opties ook beperkt: ‘Geothermie is geen optie en windmolens (groot of klein) zijn onbespreekbaar in de gemeente’, aldus Pingen. Verder zet het bedrijf actief in op LED-verlichting, waarmee het al flink wat besparing bereikt, en is onderzocht of zonnepanelen verticaal in de kassen opgehangen kunnen worden. Dit laatste is volgens Pingen echter helaas geen optie voor het type planten dat Smit Kwekerijen kweekt.
Zonthermie is geen geothermie
Tijdens de raadscommissievergadering werd er diverse keren gesproken over ‘geothermie’. Kees Pingen benadrukt in een interview dat er helemaal geen sprake is van geothermie. Het plan voorziet in een ondergrondse warmteopslag op 120 meter diepte.
De raad bovenal eensgezind
Diverse fracties uitten zich behoorlijk eensgezind. De SP, CU, GBMG en VVD stelden allemaal dat draagvlak een absolute voorwaarde is voor hun fracties om in te stemmen met dit plan. Niels Joostens (CU) bracht de voorwaarden voor nieuwe zonneparken die in juni 2023 zijn opgesteld in herinnering en Jan Velthuis (GBMG) benadrukte dat het de raad is die uiteindelijk beslist. Enkel D66 pleitte voor het zoeken naar oplossingen en compromissen. ‘Draagvlak is belangrijk, maar wel in overleg. Dat het bij voorbaat ‘nee’ is zou door D66 niet het uitgangspunt moeten zijn’, aldus Toine Fennis.
Vervolgstappen
Op 27 december 2023 heeft Chint Solar een voorlopige aanvraag ingediend bij de gemeente voor het zonnepark. Volgens Ploeger moet de aanvraag volgens de maatwerkprocedure, zoals vastgesteld in het zonneparkenbeleid 2019, nog aan een aantal voorwaarden voldoen voordat het volledig in behandeling kan worden genomen. Er is onder andere nog geen definitief ontwerp voor landschappelijke inpassing en er is nog geen draagvlak aangetoond. Voor het zonthermiepark moet nog een aanvraag worden ingediend bij de gemeente. Dit was afhankelijk van de ondergrondse warmteopslag waarvoor inmiddels een vergunning is toegekend door de Provincie Groningen.
Uiteindelijk is het de raad die beslist over de toekenning van de vergunningen voor het zonnepark en het zonthermiepark. Wanneer hierover besloten wordt is nog onduidelijk.
