Op 9 januari besprak de raadscommissie de nieuwe rijksregeling voor de alleenverdienersproblematiek. De problematiek betreft een groep alleenverdieners die door een samenloop van fiscale regelgeving minder toeslagen ontvangt dan een vergelijkbaar huishouden met een volledige bijstandsuitkering en zodoende onder het bestaansminimum leeft. In Midden-Groningen gaat het om ca. 24 huishoudens. Voor deze groep komt compensatie vanuit het Rijk. Gemeenten starten dit jaar met de uitvoering.
Compensatie met terugwerkende kracht
In september 2022 stelde de Centrale Raad van Beroep dat de gemeente een echtpaar met terugwerkende kracht compensatie moest geven voor het niet-ontvangen van maximale toeslagen. Het echtpaar was in hoger beroep gegaan nadat hun aanvraag bij de gemeente was afgewezen. Deze uitspraak leidde tot een debat over de alleenverdienersproblematiek, waarna in 2023 een definitieve oplossing via de inkomstenbelasting werd aangekondigd. Deze definitieve oplossing heeft echter voorbereidingstijd nodig en wordt gepland voor 2028. In de tussentijd wordt er gewerkt met twee tussenoplossingen.
Voor de jaren 2025 tot en met 2027 zal de compensatie worden uitbetaald in de vorm van een vast bedrag via de ‘bijzondere bijstand’. Deze bijstand wordt namelijk niet meegerekend bij het toetsingsinkomen en heeft daardoor geen gevolgen voor het vaststellen van toeslagen. Ook deze regeling vereist een wettelijke grondslag en dus voorbereidingstijd.
Voor de jaren 2022 tot en met 2024 wordt daarom met nog een tussenoplossing gewerkt waarbij per huishouden wordt berekend hoeveel toeslagen er moeten worden gecompenseerd. Deze bekostiging loopt via de decentralisatie-uitkering Alleenverdienersproblematiek 2023&2024 in het gemeentefonds.
Hoge uitvoeringskosten tot 2025
Voorlopig is er voor de gemeente Midden-Groningen 99 duizend euro aan Rijksmiddelen gereserveerd. De verwachting is dat dit voldoende zal zijn.
Voor de jaren 2022 tot en met 2024 liggen de uitvoeringskosten hoger dan de compensaties. Menig raadslid fronste dan ook de wenkbrauwen tijdens de raadscommissievergadering. De berekening per huishoudens vraagt een enorme hoeveelheid werk. De regeling vanaf 2025 via de bijzondere bijstand werkt bewust met een vast bedrag juist om deze uitvoeringskosten te vermijden. De overcompensatie die ermee gepaard gaat neemt het kabinet voor lief.
Lijst met huishoudens
Gemeenten ontvangen lijsten met huishoudens die (mogelijk) in aanmerking komen voor compensatie vanuit het Inlichtingenbureau. De gemeente zal deze inwoners dit jaar proactief benaderen. Deze lijst zal echt nooit helemaal up-to-date zijn, omdat de leefsituatie van mensen nu eenmaal verandert. Voor inwoners en gemeenten is het dus belangrijk om alert te blijven op nieuwe gevallen. Wethouder Offereins geeft aan dat maatschappelijke partners zoals Humanitas en de Kredietbank hierin een signalerende functie kunnen hebben.
