Tijdens een extra raadscommissievergadering op woensdag 23 oktober presenteerde het college de bezuinigingsvoorstellen voor 2025. Voor het komende jaar staat een begrotingstekort van 7,8 miljoen euro. Dit is hoger dan verwacht. Het college werd tijdens de zomermaanden geconfronteerd met een vermindering van rijksuitkeringen uit het gemeentefonds. Om de tekorten het hoofd te bieden heeft de gemeente een lijst met 45 bezuinigingsvoorstellen uitgewerkt die in totaal 4,3 miljoen euro moeten opleveren. Het resterende tekort moet worden gedekt met een verhoging van de afvalstoffenheffing en OZB.
Grote bezuinigingen worden gemaakt in de jeugdzorg en wmo
De grote bezuinigingen worden doorgevoerd in de jeugdzorg en de wmo. In de jeugdzorg ligt dit in lijn met de hervormingen die het college zoekt om de torenhoge kosten het hoofd te bieden. Ook in de interne bedrijfsvoering en het personeelsbeleid van de gemeente worden flinke bezuinigingen doorgevoerd. Deze zijn goed haalbaar vanwege diverse rijksregelingen en de vervanging van personeel dat de pensioenleeftijd heeft bereikt met nieuwe aanwas. Voor het overzicht aan bezuinigingsvoorstellen kunt u terecht op: https://midden-groningen.raadsinformatie.nl/document/14601575/1/03_+Overzicht+bezuinigingsvoorstellen?connection_type=16&connection_id=976559)
Kaas-schaaf-methode
Hoewel er enkele flinke bezuinigingsposten tussen staan, is het ook vooral een lange lijst met bezuinigingen die het motto volgen: alle beetjes helpen. Zo zijn er diverse voorstellen die relatief weinig besparing opleveren. De fractie van de PvdA sprak over ‘kaasschaafbezuinigingen‘. Volgens de CU en PvdA moet je je afvragen of wel de juiste keuze is. ‘Een dienstverlening die bijvoorbeeld tienduizend euro kost kan wel degelijk maatschappelijke impact hebben, maar maakt op de totale bezuinigingen weinig verschil.’
Geen impactanalyses
De raad reageerde kritisch. De bezuinigingsmaatregelen zouden onvoldoende zijn onderbouwd. De raad kon niet achterhalen hoe het college tot bepaalde cijfers zou zijn gekomen. Diverse maatregelen voelden daardoor willekeurig. Een andere belangrijke tekortkoming voor de fracties was het ontbreken van impact-analyses. Volgens de CU en PvdA is het zodoende onmogelijk voor de raad om een goed oordeel te vormen over het voorliggende voorstel. Bij eerdere bezuinigingsvoorstellen zouden er wel uitgebreide impact-analyses zijn gemaakt. ‘Als je bezuinigingen doorvoert moet je ze ook goed kunnen onderbouwen bij je inwoners’, aldus Perdon.
Ook de tien procent verhoging van het sporttarief liep op tegen flinke kritiek. Deze komt namelijk bovenop de BTW-verhoging vanuit het Rijk. ‘Een groot deel van de inwoners in Midden-Groningen voldoet al niet aan de landelijke beweegnorm en het aandeel jongeren dat actief sport ligt ver onder het landelijke gemiddelde, terwijl sport juist zo belangrijk is voor fysieke en mentale gezondheid. Sport moet toegankelijk blijven’, aldus diverse fracties.
College erkent kritiek – ‘Voorstel onder tijdsdruk opgesteld’
Het college erkende de kritiek vanuit de raad. ‘Tijdens de voorjaarsnota was er een begrotingstekort van 4,4 miljoen euro. Hiervoor zijn destijds bezuinigingsvoorstellen uitgewerkt. Tijdens de zomermaanden kwam hier door veranderende rijksuitkeringen onverwachts nog een tekort van 3,4 miljoen euro bovenop. Om de begroting sluitend te krijgen moesten we onder tijdsdruk handelen. Zodoende is het onmogelijk geweest om de voorstellen voldoende te onderbouwen of aan participatie te doen’, aldus wethouder Ploeger.
WOZ-stijging en herverdeling gemeentefonds
Een deel van de begrotingstekorten vloeien voort uit een kleinere rijksuitkering uit het gemeentefonds. Sinds 2023 geldt er een nieuwe verdeelsleutel voor het gemeentefonds. De nieuwe verdeelsleutel pakt echter negatief uit voor een x-aantal gemeenten, waaronder Midden-Groningen. Vanaf 2024 houdt de gemeente rekening met een vermindering van 1,7 miljoen euro aan rijksmiddelen uit het fonds.
Volgens Ploeger doet de nieuwe verdeelsleutel geen recht aan de situatie in de gemeente. ‘Een x-aantal gemeenten moet nu inleveren, terwijl andere gemeenten er extra geld aan overhouden. Dit klopt niet’, aldus wethouder Ploeger. Momenteel wordt er door onderzoek gedaan naar de verdeelsleutel. Naar verwachting komt er in mei volgend jaar een evaluatie van de regeling. Of het tot een wijziging leidt betwijfelt Ploeger. Het zou namelijk betekenen dat de grote gemeenten moeten inleveren ten voordele van de kleinere.
Ook is de gemeente voor bijna 1 miljoen euro gekort in het gemeentefonds vanwege de stijging in WOZ-waarden. ‘Het Rijk gaat er vanuit dat wij nu een hogere belastingcapaciteit hebben via de OZB. Wij zullen deze extra belastingcapaciteit niet toepassen, maar we worden wel gekort vanuit het gemeentefonds’, aldus wethouder Ploeger.
College wil aanvullende OZB verhoging van 2,4% en stijging afvalstoffenheffing
De resterende tekorten moeten worden gedekt door een verhoging van de OZB en afvalstoffenheffing. Het college stelt voor om voor de komende twee jaar toch een aanvullende OZB-verhoging van 2,4% door te voeren. Eerder in november 2023 werkte de raad een amendement uit om de OZB-verhoging van 10% die het gevolg was van een enorme CPI-stijging in 2022, te beperken tot 5,1% en de stijging uit te smeren over vier jaar (lees ook: https://www.middengroningennieuws.nl/ozb-van-10-naar-5-2/). Het amendement werd unaniem aangenomen. Dit bleek toch te optimistisch. Het college doet nu toch beroep op hogere OZB-inkomsten. De aanvullende verhoging zou resulteren in een extra 558 duizend euro aan inkomsten in 2025.
Ook de afvalstoffenheffing moet omhoog. Dit lag echter in de lijn van verwachting, aangezien de huidige heffing met 77% verre van kostendekkend is. Het vaste tarief zou van 197 euro naar 254 euro moeten. Volgens diverse fracties is deze stap te groot. Onder meer Velthuis van GBMG pleit voor een stapsgewijze verhoging van het tarief in de komende jaren.
