Onder de noemer Gasvrij Gorecht maken binnenkort 900 woningen in Gorecht-Noord in Hoogezand definitief de overstap van aardgas naar een aansluiting op een warmtenet. Er wordt rekening gehouden met een toekomstige uitbreiding naar 1300 woningen. Het project kent een voorgeschiedenis van tien jaar en nadert nu de eindstreep. De belangrijkste partners zijn de gemeente, Waterbedrijf Groningen, de woningcorporaties, bewoners en de kartonfabriek ESKA.
Afgelopen jaren sprak Regionieuws Midden-Groningen met diverse stakeholders, waaronder de gemeente, woningcorporaties en bewoners. Dit keer zijn we op bezoek bij een van de fabrieken van ESKA in Hoogezand. Het bedrijf levert de restwarmte voor het warmtenet. We spreken met Brian Oost, hoofddirectie van Solid Board Business Area, en Bert Bodewes, manager corporate social responsibility (CSR).
ESKA
ESKA is een internationaal bedrijf, actief in de productie van karton en karton- en papierproducten. Het heeft twee productiefaciliteiten in Hoogezand en Sappemeer. Daarnaast heeft het een fabriek in Spanje, Italië en een snijcentrum in de Verenigde Staten. Recent is ESKA overgekocht door Reno De Medici. Het bedrijf kent haar ontstaansgeschiedenis in regio Hoogezand toen het strokarton produceerde eind 19e eeuw. Anno 2024 staat in Hoogezand een moderne fabriek waar met volledig gerecycled papier wordt gewerkt.
Restwarmte
‘Vanuit de kartonproductie wordt er restwarmte geproduceerd waar momenteel niets mee gebeurt. Zodoende ontstond het idee om dit ter beschikking te stellen. Wij willen als industrie een positieve bijdrage leveren aan een sterke maatschappij’, aldus Bodewes. Het bedrijf levert de restwarmte zonder winstoogmerk. Hierbij wordt telkens in periodes van vijf jaar gekeken naar de levering. ‘Voor ESKA geldt de opgave om in de toekomst van het gas af te raken. Wellicht zullen we de restwarmte in de toekomst hiervoor moeten inzetten’, aldus Bodewes. De verwachting is dat de fabriek sowieso voor de komende tien jaar warmte kan leveren onder de huidige voorwaarden.
Alternatieve warmtebron
Daarnaast heeft de fabriek te maken met korte productie-stops, door bijvoorbeeld onderhoud. Op zulke momenten moet er een back-up zijn. Een vereiste in het project is dan ook dat er een tweede alternatieve warmtebron is. Diverse technieken zijn de revue gepasseerd. Momenteel wordt onderzoek gedaan naar Thermische Energie uit Oppervlaktewater (TEO) uit het Winschotendiep.
De warmte zal via een warmtecentrale naar de huizen worden gebracht. Deze centrale wordt ontwikkeld door Waterbedrijf Groningen. De leverancier wordt de Warmte Compagnie BV, waarin de gemeente 80% aandeelhouder is en Waterbedrijf Groningen 20%.
Circulariteit
De fabriek van ESKA zet diverse technieken in om het gebruik van grondstoffen en energie te beperken. ‘Van de 100 kg papier die binnenkomt kunnen we ongeveer weer 93 kg recyclen tot hoogwaardige producten. Dat wat we niet meer kunnen gebruiken, verbranden we hier in een energiecentrale, waarbij we de energie weer intern gebruiken. Wij zijn constant bezig om het verbruik van grondstoffen te verminderen. Deze fabriek in Hoogezand heeft bijvoorbeeld een gesloten waterhuishouding. Dit is uniek in de wereld van papier en karton’, aldus Brian Oost. Onlangs heeft ESKA ook plannen bekendgemaakt om samen met Paques Biomateriaal een productiefaciliteit op te zetten voor bio-plastics (lees ook: https://www.middengroningennieuws.nl/eska-bouwt-nieuwe-fabriek-in-hoogezand/)
Bouwen aan relaties
Volgens Bodewes verschuift de beeldvorming van industrie. ‘We zijn natuurlijk grootgebruiker van energie en soms wordt de bijdrage die je levert aan de samenleving niet gezien, maar we zien ook dat we de laatste jaren meer als drijver van circulariteit worden beschouwd. Bijvoorbeeld nu we restwarmte gaan leveren gaat men toch anders kijken naar zo’n buurman bij de fabriek. Dit is bouwen aan relaties.’
ESKA heeft twee jaar geleden een rondleiding in de fabriek gegeven aan inwoners. ‘Mensen waren enorm verrast door wat hier allemaal gebeurt. Door mensen rond te leiden zie je dat het vertrouwen versterkt. De machines, de geschiedenis, dit stopt niet zomaar. Dit soort projecten geven ons ook de bevestiging dat we meer moeten doen aan het open stellen van onze deuren. Hoewel we dat ook eng vinden, voegt het enorm veel toe aan het elkaar leren begrijpen. Dat is enorm waardevol’, aldus Bodewes.
Nieuwe warmtewet
Afgelopen jaren ontstonden er problemen bij diverse warmtenetten. De reden is dat de warmteprijs is gekoppeld aan de gasprijs, een maatregel die gebruikers juist moest beschermen tegen oplopende prijzen. Maar toen de gasprijzen afgelopen jaren stegen, dreven commerciële aanbieders zoals Eneco en Vattenfall de prijzen flink op. Voor de gebruikers leverde dit grote problemen op omdat zij als afnemer van een warmtenet niet kunnen overstappen op een concurrent.
Om de ontwikkeling van warmtenetten te stimuleren wordt er momenteel een nieuwe warmtewet ontwikkeld. Deze schrijft onder andere voor dat warmtenetten voor minimaal 50% eigendom dienen te zijn van publieke partijen. Ook wordt de koppeling met de gasprijs losgelaten.
Alle stakeholders aan tafel
Volgens Bodewes was het oprichten van het project Gasvrij Gorecht, waarbij alle stakeholders bij elkaar aan tafel zijn gezet, de juiste manier om het project na jaren in een stroomversnelling te krijgen. ‘Zorgen over leveringszekerheid en betaalbaarheid leven nog altijd, maar die kunnen we nu veel beter pareren omdat we met zijn allen bij elkaar aan tafel zitten.’
Voor 31 december 2024 moeten de laatste subsidies worden aangevraagd. Naar verwachting worden de woningen in 2026 definitief aangesloten op het warmtenet.
