Op 14 april presenteerde de gemeente de nieuwe toekomstvisie Harkstede 2050. De presentatie vond plaats in de sporthal van De Borgstee. De belangstelling was groot. De nieuwe visie volgt op de commotie in januari, toen de raad het college terug floot naar aanleiding van de onrust en weerstand die de visie teweeg had gebracht onder inwoners in Harkstede. Bovenal de mogelijke sloop van woningen leidde tot veel zorgen onder inwoners. Op deze avond klonken verschillende geluiden. Nog altijd is er weerstand, maar ook positieve geluiden kleurden de avond.
Even terug
Al enkele jaren is de gemeente bezig met de ontwikkeling van een toekomstvisie voor Harkstede tot 2050. De visie is een antwoord op de uitbreiding van Meerstad. In Meerstad zullen de komende tien tot twintig jaar zo’n 1500 tot 2000 woningen worden bijgebouwd. Dit betekent een enorme groei in het gebied. Dit zal ook druk uitoefenen op de voorzieningen in Harkstede. Tegelijkertijd ziet de gemeente kansen om Harkstede aantrekkelijker te maken door in te zetten op woningbouw, recreatie en natuur.
Voor de toekomstvisie heeft de gemeente onder andere samengewerkt met een groep inwoners uit Harkstede die input hebben geleverd. Maar hier ging het deels mis. Want toen de gemeente de visie presenteerde tijdens een algemene bijeenkomst in oktober 2024 bleek dat een groot deel van het dorp niet (goed) op de hoogte was. De nieuwe plannen (zeker voor het centrum) betekenen dat diverse panden, waaronder woningen, waarschijnlijk moeten worden gesloopt. Dit leidde tot veel weerstand onder bewoners. De actiegroep ‘Nee, tegen sloopplannen in Harkstede’ werd opgericht en handtekeningenactie werd gelanceerd.
Op 14 januari was een inspraakbijeenkomst waar veel inwoners op afkwamen en op 16 januari sprak de raadscommissie zich unaniem uit tegen de visie. ‘Hier was iets grondigs misgegaan. Even een stap terug dus.’ De besluitvorming zou eind januari plaatsvinden maar is van de agenda afgehaald. Het college kreeg de opdracht mee om een stap terug te doen en te komen met een aangepaste visie en een proces waarin het dorp beter in zijn geheel wordt meegenomen. De aangepaste visie werd dus gepresenteerd op deze avond.
Weerstand wegnemen
Wethouder Van der Burg, projectleider Jurrien De Jong en stedenbouwkundige Jeroen Leemans (HKB Stedenbouw en Landschap) voerden het woord. Vragen konden achteraf gesteld worden. De inzet volgens de wethouder was vooral om uit leggen waarom deze visie werd ontwikkeld en welke kansen het biedt voor Harkstede in de toekomst. Het publiek werd herhaaldelijk verzocht het grotere plaatje te zien en mee te denken met de visie.
Hoofdpunten visie
Drie punten drijven de toekomstvisie. 1. De uitbreiding van Meerstad. Het groeiende aantal inwoners zal ook druk uitoefenen op de voorzieningen in Harkstede. De gemeente ziet dus noodzaak om dit voorzieningenniveau toekomstgericht te ontwikkelen; 2. In kader van de woningopgave wil de gemeente in Harkstede 100 nieuwe woningen realiseren. Hiervoor zijn zoekgebieden aangewezen. 3. De gemeente wil een levendig dorpshart realiseren. Deze wens is door inwoners zelf uitgesproken gedurende het participatietraject.
Essentieel in de visie is een vrije doorgang van De Borgstee in het zuiden van het centrum tot het nog uit te breiden Woldmeer in het noorden. Dit betekent dat het centrum waarschijnlijk flink op de schop gaat. Mogelijk verdwijnen of verplaatsen onder meer het seniorencomplex de Appelhof, het hertenkamp en Cosis. Andere doelstellingen zijn behoud van het historische karakter van het dorp, aansluiting met het omliggende landschap en de natuurgebieden en het aanleggen van een recreatieve haven aan het uit te breiden Woldmeer. De visie beoogt om één gebied te maken van Meerstad en Harkstede, verbonden door het Woldmeer en natuurgebieden.
Minimale aanpassing
De aanpassingen aan de nieuwe visie zijn zeer beperkt, zeker gelet op het feit dat de raad het college in januari unaniem terug floot: Want ergens in de laatste fase van het traject was de participatie grondig misgegaan. ‘Even een stap terug in het proces, zodat iedereen weer mee kan’, dat was het idee (lees ook: Toekomstvisie Harkstede – Terug naar de tekentafel).
Maar is deze stap terug gezet? De gemeente heeft twee aanpassingen gemaakt. 1. De sportlocatie blijft op de huidige plek in plaats van deze te verplaatsen naar een nieuwe locatie en 2. zes woningen in het zoekgebied rondom de molen zijn uit het plan gehaald. De gemeente concludeerde dat het gewenste uitzicht op de molen ook op een andere manier bereikt kon worden (Er blijven nu nog 51 woningen over die wel vallen binnen een zoekgebied). Het betreffen dus twee beperkte aanpassingen. In grote lijnen blijft de visie ongewijzigd.
Een van de inwoners lichtte toe: ‘Weer werd de loftrompet opgestoken over participatie, maar een groot deel van het dorp is niet betrokken geweest bij de plannen. Dit werd gewoon onder het tapijt geveegd. Ze zeggen ‘samen’, maar je mag eigenlijk helemaal niet meedenken. Ze zijn gewoon verder gegaan en hebben een versie twee voorgelegd. Zo voelt dat’, aldus een inwoner uit Harkstede.
De participatie lijkt zich dus vooral te richten op ‘hoe’ er invulling zal worden gegeven aan de plannen en niet zozeer ‘of’ bepaalde plannen wel of niet moeten worden doorgevoerd. De deur voor een meer fundamentele discussie werd ferm dicht gehouden.
De gemeente liet de sloop van woningen in het ongewisse
‘Het doel van de gemeente is niet om woningen te slopen. Het doel is om kansen voor de toekomst te zien en Harkstede toekomstbestendig te maken’, aldus Leemans. Ook zouden de aangewezen zoekgebieden niet per definitie leiden tot sloop. Volgens de stedenbouwkundige moet vooral ‘samen’ bekeken worden hoe er vorm kan worden gegeven aan de plannen.
‘Slopen is wellicht niet het doel, maar wel het logische gevolg.’
Enkele inwoners wezen er op dat de mogelijke sloop van woningen simpelweg een logische gevolgtrekking is van de plannen. Een nieuw centrum, zeker met een vrije doorgang van de Borgstee tot de nieuwe haven vereist nu eenmaal ruimte. ‘Slopen is wellicht niet het doel, maar wel het logische gevolg’. Dit werd continu ontkracht door de woordvoerders. De gemeente leek hiermee bewust voorbij te gaan aan het onderwerp.
Positieve geluiden breed gedragen
Duidelijk werd dat een groot deel van de aanwezigen ook positief is over de plannen. Zo gaf een vertegenwoordiger van de sportvereniging aan blij te zijn met de visie, zodat de vereniging zich nu al kan voorbereiden op de toekomstige uitbreiding van het ledenbestand. Diverse inwoners spraken zich positief uit. Dat ook dit sentiment breed gedragen wordt bleek uit het feit dat hierop werd geapplaudisseerd. Niet voor niets loopt er ook al jaren een participatietraject waarbij inwoners, ondernemers en diverse stakeholders betrokken zijn.
Wethouder Van der Burg gaf aan blij te zijn dat ook deze geluiden nu duidelijk werden. ‘Tijdens zo’n commissievergadering hoor je alleen de negatieve kant, maar vanavond hoorde je ook veel positieve geluiden. Ik wist dat het genuanceerder was en dat werd nu ook duidelijk.’
‘Op deze avond hoorde je ook de positieve geluiden.’
Toekomst brengt verandering
De Jong en Leemans benadrukten de kansen die de visie biedt. ‘Harkstede kan juist de regie nemen over haar toekomst door nu al een stip op de horizon te zetten.’
‘Er zullen altijd mensen zijn die niet mee willen en dat is heel begrijpelijk. Maar de verandering komt, Meerstad komt en daar moeten we ons toe verhouden’, aldus Roshano Dewnarain (fractievoorzitter GroenLinks).
Besluitvorming
Hoe het zich zal uitspelen in de raad moet de komende maanden duidelijk worden. De raad zal in juni de besluitvorming voltrekken. Als de raad de visie goedkeurt zal de gemeente in september starten met fase 2 van het traject.
Lees ook:
Toekomstvisie Harkstede – Terug naar de tekentafel
