Tijdens de raadsvergadering op 7 november werd er gedebatteerd en gestemd over de begrotingsvoorstellen voor 2025 en jaren daarna. De voorstellen laten groeiende tekorten zien, met ruim 7 miljoen euro in 2025 tot ruim 18 miljoen euro in 2028. Het college presenteerde eerder in oktober al bezuinigingsmaatregelen en heffingsverhogingen voor 2025 waarmee het de begroting voor dit jaar sluitend lijkt te krijgen. Echter voor de jaren daarna moet er nog heel wat meer gebeuren. De oppositie reageert kritisch op bezuinigingsvoorstellen voor 2025. De fracties missen samenhang en visie.
Tekorten nemen toe
De begrotingstekorten stijgen de komende jaren tot enorme hoogte. Voor 2025 staat een tekort van ruim 7 miljoen euro. Dit loopt stapsgewijs op tot ruim 18 miljoen euro tekort in 2028. De belangrijkste reden hiervoor zijn wijzigingen in de Algemene Uitkering vanuit het Rijk. Het bekende ‘ravijnjaar’ in 2026 vormt een landelijk probleem voor alle gemeenten die kampen met miljoen tekorten in de komende jaren.
Naast de landelijke krimp van het gemeentefonds, geldt er sinds 2023 ook een nieuwe verdeelsleutel voor het gemeentefonds. Deze nieuwe verdeling pakt helaas negatief uit voor de gemeente Midden-Groningen. Vanaf 2024 houdt de gemeente rekening met een vermindering van 1,7 miljoen euro aan rijksmiddelen vanuit het fonds. Als laatste moet de gemeente het komende jaar ook rekening houden met een korting van ruim 1 miljoen euro vanwege de sterke WOZ-stijging die leidt tot een korting vanuit het gemeentefonds omdat de gemeente nu een hogere belastingcapaciteit heeft. Wethouder Ploeger geeft echter aan dat de gemeente geen gebruik maakt van deze extra belastingcapaciteit. Dit zou namelijk een enorme OZB-verhoging betekenen.
Bezuinigingsvoorstellen 2025
Voor 2025 heeft het college in oktober een bezuinigingspakket gepresenteerd met 50 maatregelen, variërend van wijzigingen in groenonderhoud en wmo-diensten tot het verhogen van leges op begraven en het schuiven met rijkssubsidies. Voor een overzicht van o.a. de bezuinigingsvoorstellen kunt u terecht op: https://midden-groningen.raadsinformatie.nl/vergadering/1149477. De grootste bezuinigingen worden gemaakt in de jeugdzorg en de interne bedrijfsvoering en het personeelsbeleid van de gemeente. Dit is vooral om hier ook de echt grote uitgaven zitten.
Bezuinigingen in de jeugdzorg liggen in lijn met de bredere hervormingsagenda die het college nastreeft. Alleen al 2025 staat er een tekort van ruim 3 miljoen euro voor de jeugdzorg. Oplopende kosten in de jeugdzorg zijn een landelijk probleem waar vele gemeenten mee kampen. Het college is al langere tijd op zoek naar een manier om de kosten in de jeugdzorg te drukken. Bezuinigingen in de interne bedrijfsvoering en het personeelsbeleid betreffen totaal zo’n 1% op een totaal van 78 miljoen euro, aldus burgemeester Van Lente. De burgemeester geeft aan dat een adequate dienstverlening hiermee niet onder druk komt te staan. .
Voorjaarsnota te rooskleurig
Tijdens de voorjaarsnota was een tekort van ruim 4 miljoen euro voorspeld. De voorjaarsnota was veel te rooskleurig. In de zomermaanden werden deze tekorten door diverse bijstellingen in begroting en enkele wijzigingen in rijksuitkeringen bijna verdubbeld. De oppositie vraagt zich zodoende af hoe betrouwbaar de huidige bezuinigingsvoorstellen zijn. Rekent het college zich niet al ten onrechte rijk? Deze gedachte werd gevoed door het gebrek aan onderbouwing bij diverse bezuinigingsmaatregelen. Een van de gevolgen de onverwachtse verdubbeling van tekorten was dat het college de bezuinigingsvoorstellen voor 2025 onder tijdsdruk heeft opgesteld.
Oppositie mist samenhang en visie in het bezuinigingsbeleid
De oppositie reageert dan ook kritisch op de bezuinigingsvoorstellen. De grootste klacht zou het gebrek aan samenhang en visie zijn. De bezuinigingen voelen willekeurig volgens de oppositie. Het lijkt enkel te zijn gedreven door de doelstelling om een sluitende begroting bij de Provincie aan te kunnen dragen. ‘Een begroting moet meer zijn dan dat’, aldus Niels Joostens, fractievoorzitter van de CU. ‘Wat voor gemeente willen we zijn?’ Ook GroenLinks bekritiseert het gebrek aan visie. ‘Juist in moeilijke tijden is visie des te belangrijker’, aldus Dewnarain, fractievoorzitter van GroenLinks. Er ontbreken impactanalyses en gedegen onderbouwingen. Het maakt het volgens de oppositie moeilijk om constructief te reageren op de voorstellen. ‘Daarbij geldt ook dat als je bezuinigingen doorvoert je ze ook moet kunnen uitleggen aan de inwoners’, aldus Anneke Perdon, raadslid van de PvdA.
Bezuinigingen 2026 moeten anders – oppositie wil brede participatie
GroenLinks, CU, PvdA, D66 en SP dienden een motie in waarin ze het college verzoeken om voor 2026 verschillende alternatieven in kaart te brengen en deze te voorzien van goede onderbouwingen met impactanalyses, met daaraan ten grondslag een visie die samenhang creëert. De fracties pleiten voor participatie bij de bezuinigingsvoorstellen. De fracties vragen het college een proces voor te bereiden waarin de raad, inwoners, ondernemers en maatschappelijke partijen worden meegenomen bij het opstellen van de bezuinigingsvoorstellen. De fracties willen dit proces samen met het college vormgeven en uiterlijk in januari 2025 in de raad bespreken. De motie werd breed gedragen, onder andere ook door Gemeentebelangen. Wethouder Ploeger heeft toegezegd de motie volledig over te nemen.
GroenLinks, CU en PvdA hebben daarnaast ook een amendement ingediend waarin ze het college verzoeken om de huidige bezuinigingsvoorstellen 2025 met een jaar uit te stellen zodat er een goed onderbouwd voorstel kan worden opgesteld en de tekorten voorlopig te dekken vanuit de Algemene Reserve. Dit amendement is bij de stemming verworpen.
Moties en amendementen
Op deze avond, waarop ook de meerjarenbegroting voor 2025-2028 werd besproken, kwam een veelheid aan moties en amendement op tafel, waarvan het merendeel is aangenomen. De raad heeft zodoende toch een duidelijk signaal afgegeven. Een greep uit de amendementen en moties: De aanvullende OZB-verhoging voor niet-woningen is met een krappe meerderheid van tafel. De voorgestelde 10% verhoging op het sporttarief is middels een amendement unaniem geschrapt. Hetzelfde geldt voor het collegevoorstel om het buitenbad De Kalkwijck te sluiten. Dit voorstel is middels een amendement unaniem uitgesteld naar volgend jaar om eerst gezamenlijk onderzoek te doen naar mogelijkheden om het buitenbad toch open te houden. Het voorstel om het vervoer van scootmobielen in wmo-taxies te beëindigen is eveneens unaniem verworpen.
