Tijdens de commissievergadering op 23 mei werd de voortgang van NPG-project Ijsberg en Team Eropaf besproken. Het NPG-project is bedoeld om mensen met schulden te ondersteunen en deze mensen actief te benaderen. De financiering vanuit NPG loopt in 2024 af. Het college wil het project opnemen als lijntraject binnen de Kredietbank. Voor het project wordt in 2025 totaal 263 duizend euro beschikbaar gesteld.
Team Eropaf – Hoe werkt het?
Team Eropaf voert de werkzaamheden uit. Het betreft een zeskoppig team dat inwoners actief benadert, via brieven, telefoontjes en huisbezoeken. Het team ontvangt signalen van betalingsachterstanden van diverse organisaties en voorzieningen, waaronder zorgverzekeraars, energiemaatschappijen, woningcorporaties, waterbedrijven en de gemeente zelf. Zeker betalingsachterstanden bij de zorgverzekeraar zijn een belangrijke pijler. Als inwoners langer dan zes maanden een betalingsachterstand hebben op hun zorgpremie wordt hier melding van gedaan bij het Centrale Administratie Kantoor (de CAK-lijst). Deze inwoners worden benaderd met een hulpaanbod. Het team heeft in 2022 en 2023 in totaal 627 mensen actief geholpen.
Hulp bij financieel overzicht
Volgens wethouder Offereins is de kern van de taak mensen helpen om hun financiële administratie op orde te krijgen. Team Eropaf helpt mensen om weer overzicht te krijgen over hun financiën: wat komt er binnen en welke uitgaven zijn er? Wat is nodig voor een financieel stabiele situatie?
Positieve evaluatie
Alexander Impactwetenschappers heeft een maatschappelijke kosten en baten analyse uitgevoerd voor het project. De conclusies zijn zeer positief. Op basis van diepte-interviews, groepsgesprekken en vragenlijsten concludeert het onderzoeksbureau dat het project leidt tot een verbetering van levenskwaliteit en dat risicovolle schulden worden opgelost. Het onderzoeksrapport stelt dat voor elke geïnvesteerde euro er 1 euro en 80 eurocent terugkomt aan maatschappelijke waarde. Een kritische kanttekening hierbij kwam van Sharon Brinkkemper (BBP), aangezien ‘maatschappelijke waarde’ een fluïde begrip is, dat moeilijk te definiëren is.
Niet iedereen wil hulp
Het team heeft in 2022 en 2023 in totaal 627 mensen geholpen. Dit terwijl er alleen in 2023 al 6940 signalen binnen kwamen. Dit deed toch wat wenkbrauwen fronsen. Vanuit de raad klonk de vraag of het project dus niet te kort schoot? Volgens wethouders Offereins niet.
De wethouder gaf aan dat signalen niet altijd problematische situaties impliceren. Vroegtijdige signalen komen al heel snel, ook als mensen zeer beperkte betalingsachterstanden hebben. Daarnaast geldt volgens de wethouder dat niet iedereen hulp wil. Een deel van de mensen die wordt benaderd geeft aan hun probleem zelf te willen (en kunnen) oplossen. De groep die overblijft en wel hulp nodig heeft en aanvaardt is een stuk kleiner.
Betrokkenheid vanuit de raad
Vanuit de raad klonk veel betrokkenheid op het onderwerp. Diverse fracties uitten hun zorgen over de schuldenproblematiek in de gemeente. Volgens het Sociaal Planbureau Groningen (SPG) heeft 10,2 % van de huishoudens in Midden-Groningen ‘problematische schulden’. Dit ligt hoger dan het landelijk gemiddelde van 8,6% en het provinciale gemiddelde in Groningen van 7,9%. Ook in een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ‘Schuldenproblematiek in Beeld 2015-2018′ zien we dat de provincie Groningen landelijk gezien behoort tot de regio’s met veel geregistreerde schulden. De voornaamste betalingsachterstanden zijn volgens het onderzoek te vinden bij hypotheekaflossingen, zorgverzekeringen en belastingen.
Vrijwel alle fracties spraken zich zeer positief uit over de inzet en resultaten van Team Eropaf.
Enkele kritische op- en aanmerkingen
Ingeborg Prins (CU) vroeg of het college ook aandacht had voor onderliggende problematiek bij schulden. Niet zelden spelen er meerdere problemen die eveneens aanleiding kunnen vormen voor het ontstaan van schulden: werkloosheid, verslaving, psychische problematiek. Wethouder Offereins gaf aan dat Team Eropaf zich specifiek focust op het verhelpen van schulden. De wethouder erkende dat er vaak meerdere problemen spelen. ‘Hiervoor zijn andere organisaties, projecten en voorzieningen actief. Schulden leiden ook tot hun eigen problemen. Door op deze wijze problematische schulden te voorkomen zijn mensen zeker geholpen’, aldus wethouder Offereins.
Lars Van der Laan (D66) vroeg aandacht voor onzichtbare groepen en sprak over jongeren die soms wel schulden opbouwen (via bijvoorbeeld abonnementen of kortlopende leningen in het digitale verkeer), maar die vaak nog bij hun ouders wonen waardoor signalen via bijvoorbeeld zorgverzekeraars en energiemaatschappijen niet bij de gemeente terecht komen. Wethouder Offereins gaf aan dat de gemeente deze jongeren probeert te bereiken via projecten in het onderwijs die jongeren moeten leren verstandig met geld om te gaan.
Hans-Peter Palland (VVD) wees de gemeente erop dat big data en kunstmatige intelligentie mogelijkheden om signalen te ontvangen uitbreiden. ‘Is de gemeente in gesprek met dataspecialisten om te onderzoeken wat de mogelijkheden hier zijn? En weet de gemeente wat juridisch (o.a. in verband met privacy) mogelijk is?’
Het raadsvoorstel is door als hamerstuk naar de eerstvolgende raadsvergadering.
