Op aanvraag van de gemeenteraad is er per oktober 2023 een onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van het minimabeleid. Hoewel de regelingen aantoonbaar een positief effect hebben op de levenskwaliteit van inwoners, blijkt ook dat de minimaregelingen niet alle mensen bereiken die er recht op hebben. Het rapport adviseert de gemeente om het beleid te versimpelen en de communicatie naar inwoners te verbeteren.
Complexiteit sociale zekerheidsstelsel
Het is een landelijke discussie: De complexiteit van het sociale zekerheidstelsel. In Midden-Groningen kan men aanspraak maken op diverse regelingen zoals kwijtschelding van gemeentelijke belasting, bijzondere bijstand, het Jeugdfonds voor Sport & Cultuur, de individuele inkomenstoeslag (IIT), de collectieve aanvullende zorgverzekering (CAZ) en het Meedoenfonds. De regelingen komen veelal met eigen inkomensgrenzen, voorwaarden en aanvraagprocedures die niet altijd goed begrepen worden. Ook intern blijken medewerkers van diverse organisaties niet altijd volledig op de hoogte. De wirwar aan regelingen verhindert dat mensen die recht hebben op ondersteuning effectief hun weg naar deze hulp vinden. Daarnaast overzien mensen niet altijd de financiële gevolgen die de ene regeling op een andere regeling heeft. ‘Het moet simpeler’, was een van de adviezen in het rapport.
Het rapport adviseert tot een integraal beleid waarin verschillende regelingen, maar ook schuldenaanpak en een visie op aanvullende voorzieningen zoals de Voedselbank en Kledingbank worden samengebracht in eenduidige visie. Ook bleek uit gesprekken en vragenlijsten dat men de websites van de gemeente en o.a. het BWRi als onoverzichtelijk ervaart. Ook hier kan winst worden behaald.
Bereik van doelgroepen
Ondanks dat diverse regelingen het goed doen, worden niet alle doelgroepen even goed bereikt. Zo maken 65+ers en alleenstaanden relatief gezien minder gebruik van de minimaregelingen dan mensen jonger dan 65 jaar en gezinnen met kinderen. Het bereik (percentage van rechthebbenden die gebruik maken van de regeling) van het Meedoenfonds is bij mensen jonger dan 65 jaar bijna 85%, terwijl het bij 65+ slechts een kleine 10% is. Voor de bijzondere bijstand is het bereik van gezinnen kinderen ruim 50% en voor alleenstaanden en gezinnen zonder kinderen ca. 35%. Als men kijkt naar het bereik dan worden nog altijd veel mensen die recht hebben op ondersteuning niet bereikt.
Niet iedereen altijd bekend met regelingen
Het niet-gebruik van de regelingen zou voornamelijk het gevolg zijn van onbekendheid met de regelingen. Met name de voorzieningenwijzer, die er juist toe dient om helder in beeld te brengen wat er bestaat, bleek zeer onbekend. Ook de individuele inkomenstoeslag is niet bekend bij de meeste mensen, hoewel dit deels te verklaren valt doordat weinig mensen aanspraak kunnen maken op de toeslag. Daar tegenover staat dat het Meedoenfonds, de bijzondere bijstand, kwijtschelding op gemeentelijke belasting en de CAZ bij de meeste mensen wel redelijk bekend zijn.
Plan van Aanpak
De evaluatie van het minimabeleid werd zeer positief ontvangen door de raad. Iedereen was blij dat er nu een analyse ligt waarmee het college en de raad aan de slag kunnen. Van der Laan (D66) opperde het idee om alle regelingen te stroomlijnen via een enkel loket, waar mensen onder begeleiding van professionals aanvragen indienen. Dit zou de aanvraagprocedure versimpelen en ook uitvoeringskosten naar beneden brengen. Ingeborg Prins (CU) vroeg aandacht voor de lange termijn en een visie op de preventie van armoede.
Wethouder Offereins gaf aan dat het college de ideeën en adviezen uit het rapport meeneemt in de ontwikkeling van het Plan van Aanpak. Een verbetering van de communicatie richting de inwoners is volgens de wethouder laaghangend fruit en kan direct worden geïmplementeerd. Andere zaken zoals de wens om inkomensgrenzen te harmoniseren moeten eerst worden onderzocht. Deze inkomensgrenzen worden deels landelijk bepaald.
